Kraina herbat lub pachnące podróże… po Japonii

Było, nie było

Pochodzenie herbaty japońskiej podobnie jak chińskiej jest owiane wieloma mitami i legendami. Możemy jednak z całą pewnością stwierdzić, że herbata znana jest w Japonii od IX wieku. Jeżeli intryguje Was, jak wyglądała droga herbaty z Chin do Japonii, to zachęcamy do zapoznania się z artykułem "Jak się narodziła herbata i kto ją później ukradł".

Wróćmy jednak do Japonii. Pierwszą plantację prawdopodobnie założył mnich Dengyō Saichō (767-822) u podnóża góry Hiei. W tym samym miejscu wybudował klasztor Enryaku-ji, obecnie odwiedzany przez tłumy turystów. W tamtych czasach cesarz Saga był tak podekscytowany właściwościami listków herbaty, że nakazał zakładanie plantacji w całym kraju. Delikatny napój był jednak wtedy przeznaczony wyłącznie dla wybranych, szlacheckich ust. Dopiero w XIV wieku herbata stała się dostępna również dla zwykłych obywateli cesarstwa Japonii. W wyższych sferach panowała moda na herbatę, często niestety kojarzono ją z hucznymi imprezami, hazardem i zabawą do upadłego. Z czasem jednak zaczęły tworzyć się kręgi miłośników herbaty, w których degustowano najróżniejsze rodzaje chińskich herbat, podawanych w specjalnie do tego celu wytwarzanych naczyniach. Na tej bazie wypracowano obecnie celebrowany, japoński ceremoniał picia herbaty. Jego celem jest oczyszczanie myśli i zmysłów. Składa się z wielu dokładnie określonych etapów, a prawdziwi mistrzowie zgłębiają go przez całe życie.

Zielony monopol

Japonia jest krajem zielonej herbaty. Produkuje się tutaj również herbatę czarną (od 1972 roku), jednak są to bardzo znikome ilości.
Oficjalne źródła podają, że roczna produkcja herbaty w Japonii wynosi 90-100 tysięcy ton. Opieką nad plantacjami herbaty, najczęściej położonymi na południu kraju oraz przetwarzaniem zebranych listków zajmuje się około 6000 lokalnych rodzin.
Chińskie krzewy herbaciane (Camellia sinensis) są uprawiane na zboczach gór o wysokiej średniej opadów i temperaturze otoczenia zawierającej się między 12-15 °C. Listki herbaty są zbierane cztery razy w roku (odmiany o najwyższej jakości są zbierane ręcznie), najcenniejszy jest oczywiście pierwszy zbiór z przełomu kwietnia i maja. W przeciwieństwie do herbat chińskich, japońskie herbaty zielone nie są prażone na patelniach, ale są kilkakrotnie, krótko parzone. W ten sposób nie dopuszcza się do naturalnego utleniania się enzymów a listki zachowują swój aromat, smak i kolor.

Sencha, Bancha, Gyokuro i inne

Dość łatwo można odróżnić od siebie japońskie herbaty zielone. Biorąc pod uwagę metody przetwarzania oraz części krzewu, z których są wytwarzane, dzielimy je na kilka typów:

Sencha

Sencha jest najpopularniejszą herbatą nie tylko w Japonii, ale także na całym świecie. Może pochodzić z różnych prowincji, ale to, co ją charakteryzuje, to spłaszczone ciemnozielone i wąskie liście. Oczywiście najlepsza jest Sencha zbierana wczesną wiosną. Napar ma przyjemny, słodkawo kwiatowy aromat i cudowny, gładki smak bez najmniejszej nutki goryczki. Oczywiście na uwagę zasługują na przykład najwyższej jakości, lekko słodka i kwiatowa Sencha Makato lub delikatnie pikantna Sencha Makinohara o pełnym i orzeźwiającym smaku. Obie pochodzą ze sławnego regionu Shizuoka.

Bancha

Bancha ma nieco bardziej masywny wygląd, liście są lekko zwinięte, a między nimi znajdziemy połamane ich kawałki. Mimo tego może zaimponować doskonałym smakiem. Początkowo wydaje się on być ziołowym, w niektórych przypadkach lekko gorzkim. Jednak później przechodzi w intrygującą słodkość a jej posmak długo się utrzymuje i jest bardzo przyjemny. Bancha ma zazwyczaj delikatny aromat, lekko kwiatowy lub „morski”. Do całodziennego popijania nadzwyczajnie nadaje się Bacha z regionu Kagoshima. Zawiera mniej kofeiny niż Sencha i dostarcza organizmowi wapń i żelazo.

Gyokuro

Gyokuro jest uznawana za cesarza japońskich herbat zielonych. Jej listki są ciemne, szmaragdowo zielone, od wąskich po igiełkowe. Produkowana z pierwszych zbiorów, przed rozpoczęciem których krzewy są zasłaniane specjalnymi matami, aby wegetowały w cieniu. Gdy skosztujemy Gyokuro, wyczuwamy tony trawy, ziół i delikatny posmak przypraw. Kompozycja jest słodkawa, obła i praktycznie pozbawiona cierpkości. Dopiero na końcu przechodzi w szlachetną goryczkę. Dla wyróżnienia tej herbaty Japończycy wymyślili piąty smak – umami. Rozkoszujcie się herbatą Gyokuro z regionu Kioto!

Kukicha

Kukicha ma niższą zawartość tanin i teiny, więc doskonale nadaje się do długotrwałego przyjmowania. Jej smak można opisać jako urzekająco słodki, delikatny i bardzo świeży. Herbata zawiera mniej listków, w zamian jest wzbogacona o gałązki i szypułki. Rośnie pod matami dającymi cień. O tym, dlaczego w regionie Kioto nazywa się ją „dzikie gęsi” przeczytacie w artykule „Kukicha – dzika gęś z Japonii”. Doskonała Kukicha z Kagoshima ma niezwykle dobroczynny wpływ na zdrowie.

Genmaicha

Genmaicha to niezwykle interesująca herbata.Do zielonych listków dodaje się ziarenka prażonego ryżu.Smakuje delikatnie trawiaście i lekko orzechowo.Japończycy podają ją wyłącznie do potraw.Nam najbardziej smakuje Genmaicha z regionu Masuda.

Matcha

Matcha zazwyczaj wykorzystywana jest podczas celebracji ceremonii herbacianej.Osiemsetletnia metoda produkcji gwarantuje powstanie luksusowego napoju o słodkawym i delikatnym smaku.Unikalny jest również sposób przygotowania herbaty, poprzez ubijanie miotełką gęstniejącej powoli piany. Matcha zawiera ogromną ilość dobroczynnych dla zdrowia substancji.Więcej informacji dotyczących uprawy krzewów herbacianych dających listki do jej produkcji znajdziecie w artykule Matcha – cud ponownie odkryty.