Co to jest klitoria? Niebieska herbata, o której się mówi

Przecież nazwano ją…!

Jeśli chodzi o łacińską nazwę całego gatunku, pochodzi ona prawdopodobnie od najwcześniej odkrytej tego rodzaju rośliny Flos clitoridis ternatensibus. Nazwę nadał jej już w 1678 r. niemiecki botanik Georg Eberhard Rumphius, pracownik holenderskiej firmy East India Company.

Przez dłuższy czas nic się z nią nie działo. Jednak w roku 1807 botanik James Edward Smith sprzeciwił się skojarzeniu nazwy całego gatunku ze słowem klitoris, przychylił się do tego także Amos Eaton, z ostrą krytyką nazwa spotkała się również u Michela Étienne Descourtilz. Ci ostatni byli tak oburzeni, że postulowali zmianę nazwy na Vexillaria (Eaton) nebo Nauchea (Descourlitz). Nic jednak z tego nie wyszło.

I tak, podczas gdy naukowcy toczyli zaciekłe bitwy na polu nomenklatury, klitoria żyła sobie własnym życiem. Twórczość ludowa była w stanie sobie z tym poradzić. Pojawiły się takie nazwy jak: kwiat pik, grochowy kwiat motyli, skrzydła azjatyckiego gołąbka. Ostatecznie botanicy złożyli broń i wybrali nazwę Clitoria ternatea, czyli klitoria „ternateńska”. Aby interpretacja była kompletna, dodajmy, że słowo ternatea wydaje się pochodzić od indonezyjskiej wyspy Ternat.

Kwiaty koloru nieba

Klitoria ternateńska jest rośliną pnącą, której naturalnym siedliskiem jest najprawdopodobniej Afryka. Jednakże rozprzestrzeniła się praktycznie po całym świecie, można ją spotkać w Tajwanie, Wietnamie, Indonezji, Malezji, Australii i Ameryce. W wielu miejscach uprawiana jest jako roślina ozdobna, niekiedy również ze względu na zdolność do poprawy jakości gleby wykorzystywana jest jako nawóz(znajdujące się w niej ryzobakterie wzbogacają glebę w azot). Najczęściej jednak uprawiana jest dla kwiatów, liści i korzeni.

Jak można sobie wyobrazić klitorię? Jest to pnącze osiągające długość do 6 metrów, o eliptycznych liściach z kwiatami o mocnym niebiesko-fioletowym kolorze. Są wielkości 3-4 centymetrów, składają się z dużego, obłego płatka z żółtą plamą pośrodku. W górnej część płatek ten jakby obejmował dwa mniejsze, pofałdowane obłe płatki. Owoce klitorii to 5-12 centymetrowe płaskie strąki zawierające 6-10 nasion.

Magia bez granic

Do przygotowywania potraw i napojów, można użyć zarówno korzeni, jak i listków oraz strąków. W największym stopniu jednak roślinę rozsławiły kwiaty. Dzięki wysokiej zawartości flawonoidów (antocyjanów) są stosowane jako barwnik i są szeroko wykorzystywane w wielu narodowych kuchniach. W Malezji ich ekstrakt jest wykorzystywany w produkcji kleistego ryżu o nazwie kerab. W Birmie kwiaty zawija się w cieście i smaży, w Tajlandii wytwarza się z nich niebieski syrop znany nam jako dok anchan. W Australii możecie kupić Ink Gin, jego jasno-niebieski kolor powstaje w wyniku infuzji kwiatów.

W Europie ręcznie zbierane i starannie suszone kwiaty są najczęściej używane do przygotowania tak zwanej Niebieskiej herbaty. Ma ona magiczną moc. Po zalaniu gorącą wodą (5 kwiatów, 200 ml wody, 5-7 minut parzenia) otrzymamy napój koloru niebieskiego przechodzący w turkusowy, jednak zmieniając jego kwasowość uzyskujemy całkowicie nowy odcień koloru. Spróbujcie dodać kropelkę cytryny do niebieskiej herbaty a jej kolor zmieni się na ciemno-fioletowy,

Niebieska herbata dla mózgu i płodności

Kwiaty klitorii ternateńskiej, czyli Niebieskiej herbaty, według medycyny ajurwedyjskiej plasują się one w pierwszej czwórce stymulatorów układu nerwowego. Starożytny system leczenia zalicza je do kategorii wzmacniaczy kognitywnych, tak zwanych Shanka Push. A to z pewnością nie wszystko, co, potrafi Niebieska herbata!

Ze względu na zawartość triterpenoidów, glikozydów flawonowych, antocyjanów, steroidów i innych substancji, Niebieska herbata ma właściwości nootropowe, antystresowe, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe i uspokajające. Dlatego pomaga mózgowi w naturalny sposób kontrolować funkcje umysłowe i fizyczne, łagodzi poczucie lęku, napięcie i drżenie, działa jako stabilizator nastroju, zapobiega napadom padaczkowym, uspokaja i relaksuje. Jest również stosowany w leczeniu bezsenności i łagodzeniu chronicznego zmęczenia.

Niebieska herbata dobrze sprawdza się w przypadkach przewlekłego zapalenia oskrzeli, kaszlu i przeziębienia, pozytywnie wpływa na wydalanie (jako diuretyk)oraz na układ trawienny. Medycyna indyjska zaleca jej stosowanie, na przykład, przy nadkwasowości przewodu pokarmowego lub zaparciach. Posiada właściwości hemostatyczne. Może być stosowana do zatrzymywania krwawienia, jest dobrym środkiem do oczyszczania krwi lub detoksykacji.

Na uwagę zasługuje jej działanie przeciwzapalne, zdolność spowalniania naturalnego starzenia się komórek oraz, między innymi, wspomaga witalność skóry i włosów. Kwiaty klitorii z powodzeniem mogą być stosowane w leczeniu trądziku, w dawnych czasach dobrze sprawdzały się w leczeniu krost. Ludzie cierpiący na artretyzm na pewno docenią ulgę, jaką przynoszą w bólu stawów.

Niektóre badania dostrzegają potencjał niebieskiej herbaty w zapobieganiu i leczeniu chorób wątroby. Dzięki swojej zdolności do hamowania przyswajania glukozy z potraw, dobrze sprawdza się u diabetyków.

Uważa się również, że klitoria wspiera zarówno płodność u kobiet i mężczyzn (zwiększa mobilność plemników) i potencję, w przypadku kobiet ma wpływ na uregulowanie cyklu miesiączkowego. Biorąc pod uwagę nazwę niebieskich kwiatów, nie ma się czemu dziwić.

1. https://examine.com/supplements/clitoria-ternatea/
2. KHARE, C.P. Indian Medicinal Plants. New Delhi: Springer, 2007. ISBN 978-0-387-70637-5
3. https://www.medicinalplantsanduses.com/clitoria-ternatea-medicinal-uses-images
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Clitoria_ternatea